در شرایط بحرانی و جنگی، سازمان‌ها با تهدیدات متعددی از جمله حملات سایبری، قطعی‌های گسترده، اختلال در زیرساخت‌های ارتباطی و بی‌ثباتی اقتصادی مواجه هستند. در چنین شرایطی، داشتن یک برنامه بازیابی از فاجعه (Disaster Recovery Plan یا DRP) جامع و اجرایی برای حفظ پایداری عملیات فناوری اطلاعات و تداوم خدمات حیاتی سازمان ضروری است.
راهنمای مطالعه
چک‌لیست اجرایی برای برنامه بازیابی از فاجعه (DRP)
در ادامه، یک چک‌لیست جامع برای طراحی و پیاده‌سازی DRP در شرایط بحرانی ارائه می‌شود. این چک‌لیست بر اساس منابع معتبر بین‌المللی تهیه شده و به نیازهای خاص سازمان‌ها در شرایط جنگی و بی‌ثباتی پاسخ می‌دهد.
تعیین اهداف بازیابی (RTO و RPO)
- RTO (Recovery Time Objective): حداکثر زمان قابل‌قبول برای بازیابی یک سرویس پس از وقوع فاجعه.
- RPO (Recovery Point Objective): حداکثر میزان داده‌ای که می‌توان در صورت وقوع فاجعه از دست داد.
تعیین دقیق این اهداف به اولویت‌بندی منابع و برنامه‌ریزی مؤثر برای بازیابی کمک می‌کند.
شناسایی و اولویت‌بندی دارایی‌های حیاتی
- تهیه فهرستی از سیستم‌ها، برنامه‌ها، پایگاه‌های داده و زیرساخت‌های حیاتی سازمان.
- اولویت‌بندی این دارایی‌ها بر اساس اهمیت آن‌ها برای عملیات سازمان.
این مرحله به تخصیص منابع و زمان‌بندی مناسب برای بازیابی کمک می‌کند.
ارزیابی ریسک و تحلیل تأثیر کسب‌وکار (BIA)
- شناسایی تهدیدات محتمل مانند حملات سایبری، بلایای طبیعی، قطعی برق و اختلالات شبکه.
- تحلیل تأثیر هر تهدید بر عملیات سازمان و تعیین اولویت‌های بازیابی.
این تحلیل به درک بهتر از آسیب‌پذیری‌های سازمان و برنامه‌ریزی مؤثر برای مقابله با آن‌ها کمک می‌کند.
توسعه استراتژی‌های بازیابی
- تعیین روش‌های بازیابی برای هر دارایی حیاتی، مانند استفاده از پشتیبان‌گیری‌های آفلاین، سرورهای جایگزین یا خدمات ابری.
- ایجاد رویه‌های مشخص برای بازیابی سیستم‌ها و داده‌ها در صورت وقوع فاجعه.
این استراتژی‌ها باید متناسب با اهداف RTO و RPO تعیین‌شده باشند.
طراحی و پیاده‌سازی زیرساخت پشتیبان‌گیری
- استفاده از روش‌های پشتیبان‌گیری متنوع مانند پشتیبان‌گیری کامل، افزایشی و تفاضلی.
- ذخیره‌سازی پشتیبان‌ها در مکان‌های امن و جدا از زیرساخت اصلی.
- تست منظم پشتیبان‌ها برای اطمینان از قابلیت بازیابی آن‌ها.
پشتیبان‌گیری مؤثر نقش کلیدی در بازیابی سریع و مؤثر از فاجعه دارد.
تعیین تیم بازیابی از فاجعه و نقش‌ها
- تشکیل تیمی متشکل از افراد کلیدی سازمان برای مدیریت فرآیند بازیابی.
- تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌های هر عضو تیم در فرآیند بازیابی.
- اطمینان از آموزش و آمادگی تیم برای پاسخ‌گویی به فاجعه.
وجود تیمی آماده و هماهنگ برای اجرای DRP ضروری است.
توسعه برنامه ارتباطات اضطراری
- تعیین روش‌های ارتباطی جایگزین در صورت اختلال در زیرساخت‌های ارتباطی اصلی.
- تهیه فهرست تماس‌های اضطراری برای کارکنان، مشتریان و ذینفعان.
- ایجاد رویه‌های اطلاع‌رسانی در زمان وقوع فاجعه.
برقراری ارتباط مؤثر در زمان فاجعه برای هماهنگی و اطلاع‌رسانی حیاتی است.
تست و به‌روزرسانی منظم DRP
- اجرای تست‌های دوره‌ای برای ارزیابی اثربخشی DRP.
- شناسایی نقاط ضعف و به‌روزرسانی برنامه بر اساس نتایج تست‌ها.
- آموزش مجدد تیم بازیابی بر اساس تغییرات اعمال‌شده.
تست و به‌روزرسانی منظم DRP برای حفظ آمادگی سازمان ضروری است.
مستندسازی و نگهداری DRP
- تهیه مستندات کامل از DRP شامل رویه‌ها، نقش‌ها، تماس‌ها و منابع موردنیاز.
- ذخیره‌سازی مستندات در مکان‌های امن و قابل‌دسترسی برای تیم بازیابی.
- اطمینان از به‌روزرسانی مستندات با تغییرات جدید در زیرساخت یا فرآیندها.
مستندسازی دقیق DRP به اجرای مؤثر آن در زمان فاجعه کمک می‌کند.
جمع‌بندی
در شرایط بحرانی و جنگی، داشتن یک برنامه بازیابی از فاجعه جامع و اجرایی برای حفظ پایداری عملیات فناوری اطلاعات و تداوم خدمات حیاتی سازمان ضروری است. چک‌لیست ارائه‌شده می‌تواند به‌عنوان راهنمایی برای طراحی و پیاده‌سازی DRP مؤثر در سازمان‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
با اجرای این چک‌لیست، سازمان‌ها می‌توانند آمادگی خود را برای مواجهه با فاجعه‌ها افزایش داده و از تأثیرات منفی آن‌ها بر عملیات و خدمات خود بکاهند.