در دنیای دیجیتال امروز، حفاظت از دادهها دیگر یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای هر سازمانی است که با اطلاعات حیاتی سروکار دارد. از حملات سایبری گرفته تا خطاهای انسانی و خرابی سخت‌افزار، تهدیدهای متعددی همواره در کمین زیرساخت‌های اطلاعاتی هستند. با افزایش وابستگی به فناوری‌های ذخیره‌سازی، طراحی و پیاده‌سازی یک ساختار لایه‌ای برای محافظت از دادهها، به یک الزام حیاتی تبدیل شده است.
در این مقاله، به بررسی ۶ گام کلیدی برای حفاظت از دادهها در زیرساخت‌های سازمانی می‌پردازیم؛ گام‌هایی که از ابتدایی‌ترین سطح یعنی Single Node شروع شده و در نهایت با ترکیب تمامی تکنولوژی‌های حفاظتی، به یک ساختار جامع و چندلایه برای حفاظت کامل از دادهها ختم می‌شوند. این مدل لایه‌ای به شما کمک می‌کند تا متناسب با سطح حساسیت و ریسک‌پذیری سازمان، مناسب‌ترین راهکار را انتخاب و پیاده‌سازی کنید.
راهنمای مطالعه
جهت دریافت مشاوره خرید استوریج با قیمت مناسب و متناسب با نیاز سازمانتان، می‌توانید با کارشناسان شرکت رایانش ابری پردیس تماس بگیرید.
رایانش ابری پردیس با بیش از 10 سال سابقه در ارائه خدمات و راهکارهای ذخیره سازی اطلاعات و مشاوره خرید استوریج آماده همکاری با شماست.
1. حفاظت از دادهها با Snapshot در زیرساخت‌های تک‌گره‌ای(Single Node)
با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های Snapshot، می‌توان از سیستم قبل از وقوع حادثه نسخه‌ای گرفت و در صورت نیاز به آن بازگشت. اگر ذخیره‌سازی دادهها در اولویت پایین سازمان شما قرار دارد، استفاده از یک سرور تک‌گره (Single Node Server) می‌تواند راهکاری اقتصادی باشد، ولی توجه داشته باشید که این روش فاقد پشتیبان‌گیری بوده و در صورت خرابی سخت‌افزار، ممکن است بازیابی داده ممکن نباشد. در صورتی که تنها از یک سرور Single Node استفاده می‌کنید، باید بدانید که سخت‌افزار شما تنها نقطه شکست سیستم محسوب می‌شود. در صورت بروز فساد داده یا خرابی سخت‌افزار، این امکان وجود دارد که دادهها به طور کامل از بین بروند. بدون استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند Snapshot یا Replication، بازیابی سیستم غیرممکن خواهد بود. حتی اگر تصور کنید که استفاده از یک سرور تک‌گره برایتان کافی است، همچنان باید در نظر بگیرید که نبود هیچ‌گونه مکانیزم پشتیبان‌گیری، شما را در معرض ریسک شدید از دست دادن غیرقابل‌بازگشت اطلاعات قرار می‌دهد.
مزایا:
- امکان بازیابی با استفاده از Snapshotها
- امکان انتخاب بازه زمانی برای گرفتن Snapshot
- قابلیت خودترمیم (Self-Healing)
- بازگردانی سریع Snapshot
- هزینه‌های پایین
محدودیت‌ها:
- در برابر بلایای طبیعی محافظت نمی‌کند.
- در برابر خرابی ذخیره‌ساز در محل (On-site) محافظت نمی‌کند.
- بازسازی RAID انجام نمی‌دهد.
- از Downtime جلوگیری نمی‌کند.
2. حفاظت از دادهها در ساختارهای مبتنی بر RAID
اگر سیستم شما به صورت Single Node اجرا می‌شود و تراکنش‌های شما برای کسب‌وکارتان حیاتی نیستند، استفاده از سطوح پایه‌ای RAID مانند RAID 1 یا RAID 5 می‌تواند سطحی از حفاظت را فراهم کند. افزونگی داده با استفاده از تکنیک‌هایی مانند Mirroring یا Parity امکان بازیابی اطلاعات در صورت خرابی یک دیسک را فراهم می‌کند. در صورتی که یک دیسک از کار بیفتد، سیستم می‌تواند داده را از طریق اطلاعات افزونه‌شده (Parity) بازسازی کند. نکته مهم این است که RAID یک راهکار پشتیبان‌گیری نیست، بلکه تنها یک ابزار برای حفظ در دسترس بودن دادهها در صورت خرابی محدود سخت‌افزار است.
راه‌حل قابل‌اتکا اما ناکافی به‌تنهایی
RAID راهکاری مؤثر در برابر برخی از انواع خرابی‌هاست، اما نباید تنها به آن بسنده کرد. دادهها همچنان در برابر حملات باج‌افزاری، خطاهای انسانی، یا فساد فایل آسیب‌پذیر هستند. RAID از دست رفتن داده را به صورت لحظه‌ای جبران نمی‌کند، زیرا هیچ نسخه‌ای از داده قدیمی‌تر یا Snapshotای وجود ندارد تا بازیابی انجام شود. بنابراین لازم است که RAID در کنار راهکارهای مکمل مثل Backup و Snapshot به کار گرفته شود.
مزایا:
- محافظت با استفاده از Snapshot
- امکان انتخاب بازه زمانی برای گرفتن Snapshot
- قابلیت خودترمیم (Self-Healing)
- تحمل خرابی دیسک (RAID)
- امکان بازسازی RAID
- بازگردانی سریع Snapshot
- هزینه‌های پایین
محدودیت‌ها:
- در برابر بلایای طبیعی محافظت نمی‌کند.
- در برابر خرابی واحد ذخیره‌سازی داخلی و فضای پشتیبان محافظت نمی‌کند.
- از Downtime جلوگیری نمی‌کند.
3. ارتقای حفاظت از دادهها با کلاسترهای High Availability
اگر فرآیندهای کسب‌وکار شما نیاز به محافظت در برابر خرابی تعداد بیشتری از دیسک‌ها نسبت به آنچه سطح RAID پشتیبانی می‌کند دارد، چه باید کرد؟ اگر مشکلی برای سروری که تنها یک نود دارد پیش بیاید، تمام داده‌های ذخیره‌شده در آن را از دست خواهید داد. اما سطح بالاتری از امنیت داده وجود دارد، کلاستر با دسترس‌پذیری بالا که از شما در برابر موارد زیر محافظت می‌کند:
خرابی RAID در نود تولید (Production Node)
این ساختار حداقل از دو نود تشکیل شده که به‌صورت محلی یا از راه دور به یکدیگر متصل هستند؛ چه از معماری ذخیره‌سازی داده مشترک استفاده کند و چه غیرمشترک. کسب‌وکارهای حوزه خرده‌فروشی، مهمان‌داری و حتی شرکت‌های کوچک و متوسط که این ساختار را در زیرساخت امنیت داده خود پیاده می‌کنند، تداوم کسب‌وکار را از طریق دسترسی بدون وقفه به داده در زمان خرابی سخت‌افزار تضمین می‌کنند و در عین حال، بهره‌برداری بهینه از منابع سخت‌افزاری و شبکه را به حداکثر می‌رسانند.
توجه:
این ساختار جایگزین بک‌آپ واقعی نیست، چرا که نسخه‌ای از داده به‌صورت جداگانه نگهداری نمی‌شود. از بین رفتن کلاستر می‌تواند منجر به از دست رفتن غیرقابل بازگشت دادهها شود. سخت‌افزار این کلاستر همچنان در برابر بلایای طبیعی یا اقدامات خرابکارانه و عمدی انسانی مانند سرقت آسیب‌پذیر است و در صورت استقرار در محل کسب‌وکار شما، ممکن است باعث عدم دسترسی کامل به کلاستر شود. با این حال، راهکار Open-E JovianDSS راه‌حلی ارائه می‌دهد به نام:
کلاستر کشیده‌شده ذخیره‌سازی غیرمشترک (Non-Shared Storage Stretched Cluster)
در این ساختار، یک نود ثانویه در موقعیتی دیگر با فاصله حداکثر ۸۰ کیلومتر از نود اصلی (در صورت استفاده از فیبر نوری نقطه به نقطه) قرار می‌گیرد تا دادهها بین نودها Mirror شوند. در واقع، اگر یک سوئیچ شبکه اضافی بین نودها استفاده شود و Latency شبکه بیش از ۵ میلی‌ثانیه نباشد، این فاصله می‌تواند بیشتر هم باشد. و چون نود دوم در مکان دیگری قرار دارد، شما نگران دسترسی به داده‌های خود در صورت آتش‌سوزی یا سیل نخواهید بود.
مزایا:
- محافظت با Snapshot
- امکان انتخاب بازه زمانی Snapshot
- قابلیت خودترمیم (Self-Healing)
- تحمل خرابی دیسک (RAID)
- امکان بازسازی RAID
- بازگردانی سریع Snapshot
- Failover سیستم
- ممکن است از Downtime جلوگیری کند
محدودیت‌ها:
- محافظت در برابر بلایای طبیعی ندارد.
- در برابر خرابی واحد ذخیره‌سازی داخلی محافظت نمی‌کند.
4. حفاظت از دادهها با On-Site Backup
زمانی که کل سیستم ذخیره‌سازی شما دچار اختلال شود، ممکن است یکی از اجزای داخلی یا حتی خطای انسانی باعث قطعی کامل شود. در چنین حالتی، کل فرآیندهای سازمان مختل می‌شود. تنها راه حل مؤثر، داشتن نسخه‌های پشتیبان در محل است.
با داشتن بک‌آپ محلی، می‌توانید روی موارد زیر حساب کنید:
- سرور تولید (Production Server)
- بک‌آپ در همان محل (Local Backup Pool)
- بک‌آپ اضافی روی یک سرور محلی دوم
برای حفاظت از اطلاعات بیماران، مشتریان، داده‌های حساس و اطلاعات عملیاتی سازمان، نگهداری نسخه‌های پشتیبان در محل لازم است. این اطلاعات ممکن است مربوط به قوانین انطباقی (Compliance)، حریم خصوصی، یا محرمانگی باشد. در صورت خرابی سرورهای ذخیره‌سازی در محل، یا بلایای طبیعی، آتش‌سوزی و خرابی‌های فیزیکی، بک‌آپ‌های محلی نیز ممکن است از بین بروند. بنابراین تنها داشتن بک‌آپ محلی کافی نیست و خطر از دست رفتن کامل داده وجود دارد. در این شرایط، لازم است که علاوه بر نسخه‌های پشتیبان در محل، نسخه‌هایی نیز در خارج از محل نگهداری شود. راهکار Off-Site Backup به‌عنوان لایه دوم حفاظت عمل می‌کند.
مزایا:
- محافظت با استفاده از Snapshot
- امکان انتخاب بازه زمانی برای گرفتن Snapshot
- قابلیت خودترمیم (Self-Healing)
- تحمل خرابی دیسک‌ها (RAIDها)
- بازسازی RAID
- بازگردانی سریع (Rollback)
- قابلیت Failover در سیستم
محدودیت‌ها:
- محافظت در برابر بلایای طبیعی ندارد.
- محافظت در برابر خرابی ذخیره‌ساز داخلی (On-site) ندارد.
- از Downtime جلوگیری نمی‌کند.
پیشنهاد مطالعه:
5. حفاظت از دادهها با Off-Site Backup
اگر تمام نسخه‌های پشتیبان فقط در محل سازمان نگهداری شوند، هرگونه حادثه‌ای در آن محل باعث نابودی تمام دادهها خواهد شد. Off-site Backup دادهها را در مکان فیزیکی دیگری ذخیره می‌کند. برای مشاغلی که نیاز به آرشیو بلندمدت یا حفاظت سطح بالا دارند، این گزینه یک ضرورت است. در صورت خرابی کامل سیستم، شما می‌توانید داده را از نسخه‌های دور بازیابی کنید.
برخی مزایای این راهکار عبارتند از:
- حفاظت در برابر سرقت، تخریب یا حملات سایبری در محل
- قابلیت بازیابی در حوادث بحرانی
- انطباق با الزامات قانونی ذخیره‌سازی امن دادهها
اما باید توجه داشت که بازیابی داده از نسخه‌های Off-site ممکن است بسته به حجم اطلاعات، زمان‌بر باشد. Off-site Backup این امکان را می‌دهد که دادهها روی سروری در مکان دیگری نگهداری شوند. در صورت از دست رفتن داده در سرور اصلی، می‌توانید داده را از سرور پشتیبان راه دور بازیابی کنید. البته این کار به زمان نیاز دارد و بسته به حجم دادهها، انتقال و بازیابی ممکن است طولانی شود. در این روش، لازم است از یک واحد بک‌آپ مستقل نیز بهره‌برداری شود. این روش بیشتر در واحدهای:
- مالی و حسابداری
- حقوقی
- منابع انسانی
- بهداشت و درمان
- تحقیقات و توسعه
استفاده می‌شود.
مزایا:
- محافظت با Snapshot
- امکان انتخاب بازه زمانی برای گرفتن Snapshot
- قابلیت خودترمیم (Self-Healing)
- تحمل خرابی دیسک‌ها (RAIDها)
- امکان بازسازی RAID
- بازگردانی سریع (Rollback)
- Failover در سطح سیستم
- محافظت در برابر بلایای طبیعی
- محافظت در برابر خرابی ذخیره‌ساز داخلی با استفاده از سرور پشتیبان
- قابلیت تبدیل سرور بک‌آپ به سرور عملیاتی
- عدم نیاز به استفاده از سیستم‌های بک‌آپ شخص ثالث (Third-party)
محدودیت‌ها:
- جلوگیری از Downtime را تضمین نمی‌کند.
- هزینه بالا
- زمان بازیابی طولانی (در صورت خرابی سایر لایه‌های امنیتی).
6. حفاظت جامع از دادهها با رویکرد چندلایه
اگر هدف شما اطمینان از حداکثر امنیت دادهها باشد و downtime برایتان قابل‌قبول نباشد، لازم است تمام تکنولوژی‌های قبلی مانند:
1. RAID
2. Snapshot
3. On-site Backup
4. Off-site Backup
را ترکیب کنید.
این روش گرچه هزینه‌بر است، اما در عوض:
- بیشترین حفاظت از دادهها را فراهم می‌کند
- از نیاز به سخت‌افزار بسیار گران می‌کاهد
- امکان مدیریت حجم عظیم دادهها را فراهم می‌آورد
- مناسب سازمان‌هایی است که هیچ زمانی برای ازکارافتادگی ندارند
این راهکار، ترکیبی از همه لایه‌های حفاظت است و برای سازمان‌هایی که حتی یک لحظه از دست رفتن اطلاعات برایشان فاجعه‌آمیز است، حیاتی است.
تداوم کسب‌وکار با استراتژی چندلایه
- داده‌های حیاتی شما باید به گونه‌ای نگهداری شوند که در صورت وقوع حادثه، بتوان سریعاً آن‌ها را بازیابی کرد.
- داده‌های داغ (Hot Data) باید در محیطی سریع و قابل اعتماد ذخیره شوند تا در زمان بحران قابل بازیابی فوری باشند.
- داده‌های آرشیوی (Cold Data) باید در مکان‌هایی با هزینه پایین‌تر، اما ایمن ذخیره شوند.
با ترکیب زیرساخت‌هایی نظیر RAID ،Snapshot و Replication می‌توان به حفاظت کامل از دادهها رسید.
هشدار: حتی بهترین تکنولوژی‌ها هم نمی‌توانند جلوی وقوع حادثه را بگیرند. اما با پیاده‌سازی درست این تکنولوژی‌ها، می‌توان اثر آن را به حداقل رساند.
مزایا:
- محافظت با Snapshot
- امکان انتخاب بازه زمانی برای گرفتن Snapshot
- قابلیت خودترمیم (Self-Healing)
- تحمل خرابی دیسک‌ها (RAIDها)
- بازسازی RAID
- بازگردانی سریع (Rollback)
- Failover در سطح سیستم
- محافظت در برابر بلایای طبیعی
- محافظت در برابر خرابی ذخیره‌ساز داخلی (و فضای بک‌آپ) با استفاده از سرور پشتیبان
- قابلیت تبدیل سرور بک‌آپ به سرور عملیاتی
- عدم وجود Downtime در حین فرآیند بازیابی
- قابلیت Disaster Recovery کامل با High Availability
محدودیت‌ها:
- هزینه بالا
- زمان بازیابی طولانی (در صورت خرابی سایر لایه‌های ایمنی).